Celem projektu jest empiryczna analiza procesu podejmowania decyzji w UE odbywającego się w ramach zwykłej procedury ustawodawczej (dawniej współdecydowanie) oraz specjalnej procedury ustawodawczej. Postawiono dwa pytania badawcze:
- Jak wygląda praktyczny przebieg procesu podejmowania decyzji legislacyjnych w UE?
- Jakie czynniki wpływają na sukces postulatów (poprawek) Parlamentu i Rady w procesie legislacyjnym UE? Inaczej mówiąc, jakie strategie powinny te instytucje stosować, aby być zwycięzcą w danej procedurze.
W celu odpowiedzi na powyższe pytania postanowiono skonstruować dwie teorie decyzyjne (serie hipotez) wynikające z założeń dwóch programów badawczych – racjonalizmu i konstruktywizmu. Rozwiązanie to wynika z faktu, że obie koncepcje inaczej postrzegają proces decyzyjny w UE. Racjonalizm definiuje go jako grę interesów odbywającą się w ramach reguł formalnoprawnych, podczas gdy konstruktywizm sprowadza do logiki stosowności, według której preferencje i decyzje są społecznie kształtowane przez szeroko rozumiane środowisko normatywne, w którym toczą się negocjacje. Zastosowanie dwóch podejść pozwoli spojrzeć na podejmowanie decyzji z różnych perspektyw, co może wzbogacić obecną wiedzę.
W ramach powyższych teorii zostaną postawione hipotezy przewidujące określony wpływ następujących czynników na sukces poprawek Parlamentu:
- reguł formalnoprawnych (zasada głosowania w Radzie, rodzaj aktu prawnego, multipakiet);
- materii negocjowanego projektu (ważność, obszar polityki);
- charakterystyki negocjatorów (doświadczenie, ekspertyza, narodowość i przynależność polityczna sprawozdawcy projektu);
- socjalizacji (poparcie Komisji dla poprawek, organizacja trilogów, czyli tajnych spotkań między przedstawicielami Komisji, Rady i Parlamentu, na których konstruowane są kompromisy legislacyjne we wczesnych fazach procedury, czas stosowania procedur legislacyjnych – im dłużej są stosowane, tym większa socjalizacja);
- czasu (pilność projektu, antycypacja, czyli czy akt prawny jest negocjowany w okresie bliskim końca kadencji);
- struktury organizacyjnej (rodzaj formacji Rady i komisji parlamentarnej rozpatrującej projekt);
- strategii negocjacyjnych (strategia pakietowa, czyli wymienianie się preferencjami lub wiązanie i blokowanie kilku projektów, deliberacja, czyli argumentowanie i przekonywanie do swoich racji, opóźnianie projektu w konsultacji).
Postawione hipotezy zostaną zweryfikowane w oparciu o testy ilościowe oraz jakościowe. Ich wyniki potwierdzą lub obalą słuszność poszczególnych hipotez, tym samym, pozwolą stwierdzić, która z teorii lepiej wyjaśnia proces decyzyjny w UE oraz, przede wszystkim, ujawnią praktyczny i prawdziwy obraz przebiegu i efektów negocjacji legislacyjnych.
Adam Kirpsza 